Το κύκλωμα εξόδου του πομποδέκτη μας είναι
οριακά συντονισμένο για να συντονίζει εύκολα στην είσοδο ενός ενισχυτή
(linear amplifier). Το κύκλωμα συντονισμού του ενισχυτή επιτρέπει
μεγαλύτερη ευελιξία στους συντονισμούς με την κεραία. Σήμερα οι πομποδέκτες
κατασκευάζονται με αυτόν τον τρόπο. Παλιότερα οι εργοστασιακοί πομποδέκτες
έφεραν πολύπλοκα συστήματα συντονισμού στην έξοδο. Οι ραδιοερασιτέχνες ήταν
αναγκασμένοι να ακολουθήσουν συγκεκριμένη διαδικασία, συντονισμό με χαμηλή ισχύ
στην επιθυμητή συχνότητα και μετά μικρομετρικές ρυθμίσεις με όλη την ισχύ. Έτσι
καταρρίπτεται ο μύθος ότι το tuner «κόβει» ισχύ από τον πομπό. Φαίνεται
ότι από αυτά που έχουμε αναφέρει μέχρι στιγμής να προσπαθεί για την μεταφορά
όλης της ισχύος προς την κεραία. Πριν βιομηχανοποιηθούν οι κεραίες των
ραδιοερασιτεχνών γινότανε χρήση πολλών κεραιοσυστημάτων, για παράδειγμα
μπορούμε να αναφέρουμε τα κλειστά δίπολα, της Zeppelin κ.α. σήμερα
πλέον με τα traps, balun, coupler κ.λπ. γίνεται ευκολότερη η ζωή μας,
αλλά χάθηκε ή έρευνα, η μελέτη και η χαρά της επιτυχίας της κατασκευής.
Η σύνθετη αντίσταση της εξόδου του
πομποδέκτη είναι ένας συνδυασμός Ωμικής Επαγωγικής και Χωρητικής
αντίστασης. Έτσι λοιπόν, αν η αντίσταση εισόδου της καθόδου δεν είναι καθαρά
ωμική 50 Ohms, μπορεί να είναι 100 Ohms Ωμική και
50 Ohms επαγωγική. Δουλειά του κυκλώματος συντονισμού είναι να
παραλάβει μια αντίσταση σαν αυτή και να την ταιριάξει με τη σύνθετη αντίσταση
του πομποδέκτη μας. Όταν λοιπόν ταιριάξουν οι σύνθετες αυτές αντιστάσεις τότε
επιτυγχάνεται η μέγιστη απορρόφηση ισχύος από την κάθοδο. Όταν το
κύκλωμα συντονισμού συντονίσει τον πομπό με την κεραία η κεραία «φορτώνεται»
όπως πρέπει. Αν όμως δεν είναι σωστά συντονισμένος ο πομπός με το κεραιοσύστημα
και υπάρχουν στάσιμα λόγω διαφοράς σύνθετων αντιστάσεων, τότε επιστρέφουν
ανακλώμενα κύματα από την κεραία και θερμαίνουν την έξοδο του πομπού ή του
ενισχυτή (τρανζίστορ, λυχνίες).
Αν κάποιος χρησιμοποιεί
ένα low pass filter στην έξοδο του πομποδέκτη ή αν υπάρχει
τέτοια διάταξη σε κάποιο tuner, πιθανόν να σας αναφέρει ότι έχει μεγάλες
απώλειες αλλά περιορίζει τις παρασιτικές αρμονικές. Αυτό είναι ένας μύθος. Αν
το συγκεκριμένο φίλτρο είναι κατασκευασμένο από επάργυρο πηνίο και δυο
αερόφυλλους πυκνωτές δεν καταναλώνει καθόλου ενέργεια. Αν συμβαίνει να υπάρχουν
αντιστάσεις και πυκνωτές άλλου τύπου, τότε υπάρχει αρκετή κατανάλωση ισχύος
μέσα στο φίλτρο αυτό πράγμα που μεταφράζεται σε απώλειες της τάξεως του
0,5 db.
Ήρθε ή ώρα να δούμε πως λειτουργεί η διάταξη
συντονισμού (tuner). Ας θεωρήσουμε ότι έχουμε τον απλούστερο τύπο κυκλώματος
συντονισμού «Τ» που είναι δυο μεταβλητοί πυκνωτές αερόφυλλοι συνδεδεμένοι στη
σειρά και ένα πηνίο που το ένα του άκρο είναι συνδεδεμένο ανάμεσα στους
πυκνωτές και το άλλο του στη γείωση. Το πηνίο καλό είναι να έχει λήψεις για να
έχουμε τη δυνατότητα να επιλέξουμε την επιθυμητή αυτεπαγωγή για τη συγκεκριμένη
συχνότητα λειτουργίας. Η κάθοδος θα συνδεθεί στην ελεύθερη άκρη του πυκνωτή. Ο
πομπός θα συνδεθεί στο ελεύθερο άκρο του έτερου πυκνωτή. Ο χειρισμός αυτού του
κυκλώματος είναι πολύ απλός. Κατά πρώτον αφήνουμε μισάνοικτους και τους δυο
μεταβλητούς πυκνωτές. Στη συνέχεια με το δέκτη ανοικτό στη συχνότητα που θα
συντονιστούμε ή σε κάποια παραπλήσια που ακούμε κάποιο σταθμό, ψάχνουμε τις
λήψεις του πηνίου ώστε ο σταθμός αυτός να ενισχυθεί το μέγιστο δυνατό, για να
τον ακούμε πιο δυνατά και να βλέπουμε μεγαλύτερη ένδειξη στο s-meter. Τώρα
θα εκπέμψουμε με πολύ χαμηλή ισχύ και θα περιστρέψουμε τους δυο μεταβλητούς
δεξιά - αριστερά μέχρι να δούμε στο βατόμετρο τη μέγιστη ισχύ εκπομπής αλλά και
τα λιγότερα στάσιμα στη γέφυρα στασίμων, ταυτόχρονα. Η μέτρηση αυτή πρέπει να
γίνει μεταξύ πομπού και κυκλώματος συντονισμού. Προσοχή !!! όχι μεταξύ
καθόδου και κυκλώματος συντονισμού. Θα πρέπει να τονίσουμε στο σημείο αυτό
ότι με μερικές αλλαγές ακόμη στις λήψεις και στους πυκνωτές είναι ωφέλιμο να
χρησιμοποιούμε το μικρότερο δυνατό μήκος πηνίου για να ελαχιστοποιήσουμε τις
απώλειες λόγω θερμότητας στο πηνίο. Τώρα αν χρησιμοποιήσουμε μια δεύτερη γέφυρα
μεταξύ καθόδου και κυκλώματος συντονισμού θα μετρήσουμε τη σύζευξη
(στάσιμα-SWR) μεταξύ της καθόδου και του home made tuner. Τα
50 Ohms του πομπού έχουν προσαρμοστεί σωστά στη διάταξη και αυτή με
τη σειρά της στην κάθοδο, έτσι τα 50 ταίριαξαν με τα 150 Ohms του
κεραιοσυστήματος που αναφέραμε σε προηγούμενη παράγραφο.
Όλο αυτό ακούγεται δύσκολο να
γίνει, αλλά με τον καιρό επέρχεται η εξοικείωση και ο συντονισμός γίνεται
παιχνίδι. Αν βαριόμαστε όλη αυτήν την ιστορία και μπορούμε να
ξοδέψουμε κάποια χρήματα, τότε υπάρχει η λύση του αυτόματου tuner. Σήμερα
υπάρχουν αυτόματα tuner που έχουν μνήμες και θυμούνται τον
προηγούμενο συντονισμό στη συχνότητα που είχε γίνει κάποια χρονική στιγμή στο
παρελθόν και συντονίζουν αυτόματα σε χρόνο μηδέν.
Όλα τα παραπάνω αναφερόμενα είναι αποτέλεσμα
της πολυετούς εμπειρίας του blogger.
73 de SV1AHH