Dip Meter !!!! ένα απίστευτα χρήσιμο όργανο...

Ένα ιδιαίτερα χρήσιμο όργανο για τις ραδιοερασιτεχνικές κατασκευές αλλά και τις κατά προσέγγιση ρυθμίσεις (συντονισμούς) κεραιών είναι το DIP METER. Ο Blogger απέκτησε, στις αρχές της δεκαετίας του ’80, το εικονιζόμενο όργανο στις φωτογραφίες αυτής της ανάρτησης, μάρκας NOVEX, μοντέλο DM-4061.

Έγινε εισαγωγή από την Αμερική αφού τότε στην Ελλάδα τα βρίσκαμε με δυσκολία. Σήμερα το κόστος αγοράς αντίστοιχων οργάνων (ίδιο ακριβώς είναι της MFJ) κυμαίνονται πέριξ των 150 USD.   [Click στις φωτό για μεγέθυνση]

Στην ανάρτηση αυτή θα αναφερθούμε λεπτομερώς στη λειτουργία του και τη χρησιμότητά του στο shack αλλά και στην ταράτσα !!! Οι δύο φωτογραφίες που αφορούν τη χρήση με σχήματα και βρίσκονται στο τέλος του άρθρου έχουν ανασυρθεί από το εγχειρίδιο χρήσης του οργάνου αυτού.  Η MFJ και άλλες εταιρείες κυκλοφόρησαν το ίδιο ακριβώς όργανο με άλλο όνομα. Η αρχική παραγωγή ήταν στην TAIWAN από την NOVEX, εξ όσον γνωρίζουμε.

Πηνία

Το εύρος μέτρησης του οργάνου αυτού είναι από 1,5 MHz έως 250 MHz. Είναι πάρα πολύ μεγάλο το εύρος αυτό για να καλυφθεί μόνο από ένα πηνίο στον ταλαντωτή που φέρει εσωτερικά το όργανο. Έτσι όπως φαίνεται στη φωτογραφία (αριστερά) διατίθενται 6 πηνία που κατανέμουν το εύρος αυτό σε έξι υποζώνες (μπάντες). 

Μπάντες

Το κάθε πηνίο φέρει μια έγχρωμη λωρίδα διαφορετικού χρώματος που επάνω της αναγράφεται το εύρος συχνοτήτων που καλύπτει το συγκεκριμένο πηνίο. 

Ανάλογα τη συχνότητα που θέλουμε να εργασθούμε χρησιμοποιούμε και το αντίστοιχο πηνίο τοποθετημένο στην επάνω πλευρά του οργάνου.

Το όργανο είναι κατασκευασμένο σε μια στιβαρή μεταλλική κατασκευή. Τροφοδοτείται από μια 9 Volts μπαταρία που τοποθετείται στο εσωτερικό του μεταλλικού κουτιού. Θα πρέπει να μην ξεχαστεί η μπαταρία μέσα στο όργανο για μεγάλο χρονικό διάστημα δεδομένου ότι θα χαλάσει και θα βγάλει υγρά. Στην κορυφή του φέρει πινακάκι με τις μπάντες όπως τις καλύπτει με τα έξι εξωτερικά πηνία. Click στην φωτό αριστερά για μεγέθυνση.

Με τον μεταγωγικό διακόπτη τριών θέσεων που φαίνεται στην φωτό αριστερά επιλέγουμε ανάμεσα σε τρεις διαφορετικές καταστάσεις λειτουργίας του οργάνου :

1. OSC- Ταλαντωτής για να συντονίζεται και να απεικονίζεται η αντήχηση συντονισμού με ένα κυμαινόμενο κύκλωμα ή με ένα πηνίο ή ακόμη με την κεραία όπως δείχνουν οι φωτό στα σχεδιαγράμματα στο τέλος του άρθρου. 
2. MOD- Εκπομπή διαμορφωμένου σήματος πολύ χαμηλής ισχύος με διαμόρφωση κατά πλάτος (AM) που φέρει τόνο συχνότητας 2kHz που εκπέμπεται για σηματοδότηση, με τροφοδοσία ρεύματος από την μπαταρία του.
3. Bat Check- Στην τρίτη θέση γίνεται ο έλεγχος της μπαταρίας και η κατάστασή της απεικονίζεται στο αναλογικό όργανο.

Στο όργανο υπάρχει ένα μεγάλο περιστροφικό κουμπί το οποίο είναι το "Knob" του οργάνου. Με αυτό συντονίζουμε το όργανο στην κατάλληλη συχνότητα ή βρίσκουμε τη συχνότητα συντονισμού κάποιου κυκλώματος, τη συχνότητα εκπομπής πομπού, ή τη συχνότητα που συντονίζει η κεραία. 

Στο αναλογικό όργανο υπάρχει βαθμονόμηση από 0 έως 1 με διαβαθμίσεις 0,2. Επίσης υπάρχει ένα ποτενσιόμετρο δίπλα στον διακόπτη που ρυθμίζει την ευαισθησία του οργάνου για ακριβέστερες μετρήσεις. Το ποτενσιόμετρο αυτό έχει ενσωματωμένο διακόπτη που θέτει εκτός τροφοδοσίας το όργανο (OFF). Η τροφοδοσία χρειάζεται για λειτουργία και στις τρεις θέσεις του διακόπτη τριών θέσεων. 

Το βύσμα phone δέχεται κρυσταλλικό ακουστικό για να γίνεται λήψη σημάτων ΑM σε όλο το εύρος που καλύπτεται από το όργανο (αν διατίθεται η λειτουργία αυτή).

Ο ταλαντωτής του οργάνου είναι τύπου COLPITTS και χρησιμοποιεί ένα τρανζίστορ.

Η λαμβανόμενη RF από πηνίο εξωτερικά του οργάνου μετατρέπεται μέσω μίας διόδου σε τάση και το ρεύμα εμφανίζει ως ένδειξη στο αναλογικό όργανο.

Χρήση ως Dip Meter

1. Τοποθετούμε το κατάλληλο πηνίο στο όργανο,
2. μετάγουμε το διακόπτη στη θέση OSC,
3. το ποτενσιόμετρο είναι ON και λίγο μετά τη θέση OFF, ώστε η ευαισθησία να είναι ελάχιστη,
4. πλησιάζουμε το πηνίο του οργάνου στο σημείο που θέλουμε να ελέγξουμε, και απομακρύνουμε κατ' αναλογία όσο χρειάζεται για να έχουμε μια καλή ένδειξη στο αναλογικό όργανο.
5. διατηρούμε σταθερή την απόσταση, περιστρέφουμε αργά, μικρομετρικά, το μεγάλο περιστροφικό κουμπί που επάνω του έχει αναγραμμένες τις συχνότητες με διαφορετικά χρώματα τις 6 υποζώνες μέτρησης (μπάντες),
6. επικεντρωνόμαστε στην μπάντα του περιστρεφόμενου κουμπιού που μας ενδιαφέρει για το πηνίο που έχουμε τοποθετήσει
7. παρατηρώντας τη βελόνα του αναλογικού οργάνου προσέχουμε πότε θα λάβουμε την μεγαλύτερη βύθιση αυτής στο αναλογικό όργανο ενω παράλληλα ψάχνουμε με το περιστρεφόμενο κουμπί πολύ αργά.
8. σημειώνουμε τη συχνότητα,
9. κλείνουμε το όργανο (θέση OFF στο ποτενσιόμετρο).

Έλεγχος συχνότητας εκπομπής φορητού VHF

Εύρεση συχνότητας εκπομπής Yaesu VX-3 (0,5 Watt), χρήση ως κυματόμετρου.

1. Με κλειστό το ποτενσιόμετρο σε θέση OFF.
2. Πλησιάζουμε το πηνίο του οργάνου στην κεραία ενός φορητού πομποδέκτη.
3. Περιστρέφουμε το μεγάλο κουμπί μικρομετρικά μέχρι η βελόνα του οργάνου να μας δείξει τη μεγαλύτερη ένδειξη.
4. Παρατηρούμε ότι το dipsplay του φορητού πομποδέκτη δείχνει 114,125 MHz.
5. Η ένδειξη στο dip meter είναι περίπου 144.

Χρήση Dip Meter ως πομπού

1. Τοποθετούμε τον μεταγωγικό διακόπτη τριών θέσεων στη μεσαία θέση (MOD).
2. Επιλέγουμε ένα πηνίο του οργάνου που μπορούμε να ακροασθούμε τη συχνότητά του σε κάποιο δέκτη ΑΜ ή CW.
3. Θέτουμε το ποτενσιόμετρο σε θέση ON.  
4. Περιστρέφουμε μικρομετρικά το κουμπί του Dip Meter μέχρι να ακούσουμε στο δέκτη το διαμορφωμένο με τόνο 2 kHz σήμα AM.

Στις παρακάτω φωτογραφίες παρατηρούμε λεπτομερή χρήση σε κεραίες καθόδους και κυκλώματα.